23 marca w siedzibie Kancelarii Prezesa Ministrów odbyła się konferencja „Wsparcie społeczeństwa obywatelskiego w Polsce – nowe otwarcie”, która zainaugurowała prace nad założeniami Narodowego Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.
Konferencję otworzył Pełnomocnik Rządu do Spraw Społeczeństwa Obywatelskiego, Pan Wojciech Kaczmarczyk. Chwilą ciszy uczczono pamięć ofiar zamachu terrorystycznego w Brukseli. Następnie Pełnomocnik powitał uczestniczących w konferencji gości:
- Prezesa Rady Ministrów Panią Beatę Szydło,
- I Wiceprezesa Rady Ministrów – Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Pana Piotra Glińskiego,
- Podsekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Pana Wojciecha Kolarskiego.
Nie było oklasków na powitanie tak znakomitych gości konferencji. W wielkiej Sali Konferencyjnej im. Anny Walentynowicz zebrało się ok. 400 przedstawicieli organizacji pozarządowych z terenu całej Polski. Wśród nich Naczelną Organizację Techniczną reprezentowali Janusz Kowalski w zastępstwie Pani Prezes NOT Ewy Mańkiewicz-Cudny oraz Włodzimierz Hausner – doradca Prezes NOT – jako delegat Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.
Po krótkim wystąpieniu wprowadzającym Wojciech Kaczmarczyk poprosił Panią Premier Beatę Szydło o zabranie głosu. W swoim wystąpieniu Pani Premier podkreśliła wagę konferencji dla rozwoju III-ego Sektora. Zaznaczyła, że „Rząd zamierza stworzyć systemowe ramy dla tego sektora i pobudzić aktywność obywatelską”. Na dzisiejszej konferencji chcemy porozmawiać jak to robić „Jest refleksja, potrzebne jest współdziałanie” zaakcentowała Pani Premier. W nawiązaniu do aktualnej sytuacji w Europie podkreśliła, że „Europa nie panuje i nie może sobie poradzić z uchodźcami. Europa dzisiaj płacze na bezmiar terroryzmu, Europa nie może się bać”. Na zakończenie Pani Premier zaakcentowała, że „Rząd chce zbudować realne społeczeństwo obywatelskie”. Z okazji zbliżających się Świąt Wielkanocnych złożyła wszystkim uczestnikom konferencji „Świąt dobrej Nadziei”. Wystąpienie Pani Premier przyjęto hucznymi oklaskami.
Następnie głos zabrał, uważany za twórcę założeń Narodowego Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, prof. Piotr Gliński I Wicepremier, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W swoim szerokim wystąpieniu na wstępnie zaznaczył, że „Europie potrzebne są silne społeczeństwa obywatelskie, wspólnota obywatelska. Współczesne demokracje nie mogą funkcjonować bez społeczeństwa obywatelskiego”. Niestety powiedział prof. Gliński, że „nie wszystkie funkcje społeczeństwa obywatelskiego były w Polsce realizowane, jesteśmy w końcu Europy. Zaledwie 1/5 tj. 20% społeczeństwa polskiego funkcjonuje w społeczeństwie obywatelskim. Konieczne są zmiany i reformy”. „My jesteśmy odpowiedzialni za stworzenie warunków i narzędzi realizacji” zaakcentował Wicepremier. Oceniając sytuację w Polsce wskazał na nadmierne materialne rozwarstwienie i nadmierne uzależnienie od środków unijnych. „Jasno mówimy, że państwo musi być aktywne. Jesteśmy nową demokracją. Musimy przełamywać opory i bariery.”, stwierdził Wicepremier. Następnie przedstawił podstawowe zasady reform sektora obywatelskiego:
- Zasada kompleksowości zmian.
- Zasada uspołecznienia.
- Zasada monitorowania zmian (obserwacji).
- Zasada powielania „dobrych praktyk” (robić w dużej skali).
- Zasada zróżnicowania źródeł finansowania.
- Zasada szanowania inicjatyw oddolnych.
- Zasada przestrzegania przepisów.
Przedstawione zasady prof. P. Gliński omówił i rozwinął, a następnie przedstawił główne cele reform sektora obywatelskiego, które sprecyzował jako:
- zrównoważony rozwój, likwidacja białych plam oraz podniesienie aktywności społecznej;
- zbudowanie podstaw niezależności materialnej;
- pogłębienie świadomości obywateli (społeczeństwo dojrzałej tożsamości);
- lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych;
„Tym celom podporządkujemy nasze działania, aby za kilka lat ocenić ich efekty”. Zakończył wystąpienie Wicepremier P. Gliński. Uczestnicy Konferencji nagrodzili je oklaskami.
Kolejne wystąpienie miał Pełnomocnik Rządu do Spraw Społeczeństwa Obywatelskiego Wojciech Kaczmarczyk. Było ono obszerne i czytane, miało charakter planu działania Pełnomocnika i jego Biura. Do najistotniejszych podjętych spraw należy zaliczyć:
- reformy instytucjonalne, w tym powołanie Pełnomocnika Rządu do Spraw Społeczeństwa Obywatelskiego i utworzenie jego Biura
- utworzenie Rady Dialogu Obywatelskiego na wzór Rady Dialogu Społecznego
- utworzenie Narodowego Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (NCRSO) podległego Prezesowi Rady Ministrów (polski model)
- wprowadzenie nowych zasad rejestracji organizacji pożytku publicznego (OPP)
- wprowadzenie nowych zasad 1% podatku PIT
- wprowadzenie tzw. „długotrwałego wolontariatu” jako formy pracy w organizacjach pozarządowych (dotyczący ludzi młodych i seniorów – „Korpus Solidarności”)
- zmiana systemu wsparcia III Sektora (FJO)
- utworzenie mediów publicznych
- wprowadzenie uproszczonego systemu rozliczania zadań publicznych
W zakończeniu wystąpienia Pełnomocnik Rządu zaznaczył, że „niewykorzystywane są formy zlecania zadań publicznych organizacjom pozarządowym”. Zasoby tych organizacji nie są dostatecznie wykorzystywane, stwierdził. Zapewniał także, że do końca bieżącego roku uda się uruchomić wiele poruszonych spraw.
Ostatni z gości Konferencji wystąpił przedstawiciel Prezydenta RP Wojciech Kolarski, Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Podkreślił, że „odbudowa wspólnoty to nasz wspólny cel”. „Prezydent RP chce rozbudowanego III Sektora”. Minister W. Kolarski wspomniał także o nowelizacji ustawy „Prawo o Stowarzyszeniach”, którą wniósł do Sejmu RP jeszcze Prezydent B. Komorowski, ale zakończył proces legislacyjny i podpisał nową ustawę Prezydent Andrzej Duda.
Minister w imieniu Prezydenta udzielił poparcia przedstawionych na dzisiejszej Konferencji założeniom Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i zapewniał o otwartości Pana Prezydenta i gotowości do współpracy.
Po przerwie w obradach Konferencji odbyło się pięć sesji panelowych na określone tematy.
Tematem pierwszego panelu były kwestie zmian instytucjonalnych, takich jak reforma Rady Działalności Pożytku Publicznego i propozycja utworzenia Narodowego Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Zarysowały się istotne kontrowersje. Drugi panel poświęcony był identyfikacji i sposobom przezwyciężenia ustawowych barier rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. W trakcie trzeciego panelu rozmowa dotyczyła propozycji reform Funduszu Inicjatyw Obywatelskich i rozszerzenia systemu wsparcia przez państwo organizacji pozarządowych poprzez utworzenie Funduszu Inicjatyw Edukacyjnych oraz funduszu Grantów Instytucjonalnych. Czwarty panel objął temat planowanego Polskiego Korpusu Solidarności jako narzędzia zwiększania prestiżu wolontariatu długotrwałego i budowania solidarności międzypokoleniowej, a ostatni, piąty panel dotyczył edukacji obywatelskiej w szkole i mediach publicznych. Przedstawiciele FSNT-NOT uczestniczyli w obradach sesji panelowych: Włodzimierz Hausner w I panelu, a Janusz Kowalski aktywnie w V panelu.
W toku dalszych prac nad przygotowaniem Narodowego Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego odbędą się kolejne konferencje z udziałem przedstawicieli III Sektora. Powołane zostaną także zespoły eksperckie.
opracował: Włodzimierz Hausner – doradca Prezes NOT
foto: spoleczenstwoobywatelskie.gov.pl