Prof. Jerzy Buzek, przewodniczący Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego, wziął udział w debacie podsumowującej II Kongres Elektryków Polskich: – U podstaw dzisiejszej innowacyjności i postępu stoi prąd elektryczny. Nie ma cywilizacji euroatlantyckiej, cywilizacji światowej, bez prądu elektrycznego.
Prof. Jerzy Buzek wygłosił wykład poświęcony rynkowi energii elektrycznej w Unii Europejskiej. Rynek energii kształtował się 30-70 lat temu, kiedy moce wytwórcze były skoncentrowane w wielkich elektrowniach węglowych i jądrowych.
Obecnie mamy do czynienia z rozproszoną produkcją energii: – Pierwsi zaczęli Duńczycy. Duńczycy są dzisiaj jedynym krajem Unii Europejskiej, który jest samowystarczalny, jeżeli chodzi o produkcję energii. Oni eksportują energię. Tylko oni. Wszyscy inni w Unii Europejskiej mają ujemny bilans energetyczny.
Prof. Jerzy Buzek mówił o potrzebie wprowadzenia jednolitych dla całej Unii Europejskiej zasad sprzedaży energii elektrycznej, nad których przestrzeganiem czuwałyby władze publiczne: – Musi istnieć nadzór publiczny nad sprawami energetyki i rynku energii elektrycznej. Na początku wydawało się, że będzie królował rynek. Rynek jest ważny, konkurencja jest ważna, ale ze względu na bezpieczeństwo, rynek energii musi być sterowany przez władze publiczne.
Stworzenie jednolitego rynku energii elektrycznej to jeden z celów zapisanych w obowiązującym traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Lizbona, 13 grudnia 2007 roku). Traktat został opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, jako pozycja C 115 z dnia 9 maja 2008 r. i wszedł w życie 1 grudnia 2009 r.
Artykuł 194
1. W ramach ustanawiania lub funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz z uwzględnieniem
potrzeby zachowania i poprawy stanu środowiska, polityka Unii w dziedzinie energetyki ma na
celu, w duchu solidarności między Państwami Członkowskimi:
a) zapewnienie funkcjonowania rynku energii;
b) zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii w Unii;
c) wspieranie efektywności energetycznej i oszczędności energii, jak również rozwoju nowych i odnawialnych form energii; oraz
d) wspieranie wzajemnych połączeń między sieciami energii.
(…)
Obecnie na poziomie Europejskim działa Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (Agency for Cooperation of Energy Regulators, ACER), która monitoruje hurtową sprzedaż energii elektrycznej. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r., podmioty prowadzące obrót hurtowy energią elektryczną zostały zobowiązane do przekazywania Agencji raportów o zawieranych transakcjach. Producenci i operatorzy systemów przesyłowych powinni, na żądanie Agencji, udzielać informacji o bieżącej zdolności do produkcji i dostaw energii.
Na podstawie tych informacji Agencja może wydawać zalecenia dotyczące:
- dostępu producentów energii do rynku, ze szczególnym uwzględnieniem tych, którzy pozyskują energię ze źródeł odnawialnych,
- bezpieczeństwa w zakresie pokrycia bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na energię,
- ochrony interesów odbiorców przed nieuzasadnionym zawyżaniem cen energii, poprzez przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym i zmowom producenckim.
W praktyce Agencja czuwa nad tym, aby informacje dotyczące rezerw mocy, kosztów wytworzenia i kosztów przesyłu energii elektrycznej były jawne i porównywalne. Chodzi o to, żeby nie było możliwe sprzedawanie energii po zawyżonych cenach tym odbiorcom, którzy znaleźli się w sytuacji przymusowej.
Agencja w swoich poczynaniach jest ograniczona przez zapisy prawa krajowego poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej i działa za pośrednictwem lokalnych organów regulacji energetyki. Może np. wspierać polski Urząd Regulacji Energetyki w realizacji jego misji i żądać, aby do końca wykorzystał uprawnienia, jakie daje mu prawo obowiązujące w Polsce. W odniesieniu do poszczególnych krajów, Agencja nie posiada uprawnień większych niż lokalne organy regulacji energetyki. Może natomiast patrzeć na ręce lokalnym regulatorom i dysponuje informacjami ze wszystkich państw Unii.
Rynek energii elektrycznej w poszczególnych krajach podlega różnym regulacjom prawnym. Komisja Europejska pracuje nad stworzeniem jednolitego rynku energii na poziomie regionalnym, a więc obejmującego część Unii Europejskiej.
Jerzy Buzek: – Propozycja Komisji dotyczy rynku regionalnego. Chciałbym w sprawozdaniu, za które odpowiadam, przejść z poziomu regionalnego na europejski. Jest to daleko idąca zmiana. Wymaga ingerencji w uprawnienia regulatorów narodowych, działających w ramach ACER. Musimy dać im jak najwięcej możliwości.
Przedstawiciele państw Unii Europejskiej, mimo rozbieżności we wszystkich pozostałych kwestiach, zgadzają się, że stworzenie wspólnego rynku energii jest koniecznością: – Unia Europejska jest w złym stanie (…) Rozmowa o energetyce jest dzisiaj jedyną rozmową, która prawdziwie łączy Europejczyków.
tekst i zdjęcia: Robert Ostrowski